ضرورت مهارت حل مسأله

خانم جوانی پس از یک روز خسته کننده با حالتی پریشان و ناراحت به خانه بر می گردد. شکی که مدتها نسبت به خیانت همسرش داشت، امروز به یقین تبدیل شده بود. خانه خلوت و آرام است. نگاه زن به قاب روی دیوار اتاق خواب می افتد که تصویر همسرش و او را در لباس عروسی به نمایش گذارده است. با عصبانیت قاب را از روی دیوار برداشته و آن را به زمین می کوبد و بلند بلند شروع به گریه می کند.  احساس خشم و سردرد شدیدی او را فرا می گیرد. برای خوردن قرص آرامبخش به آشپزخانه می رود، اما یکباره تمام محتوی قوطی قرص را در لیوان آب خالی کرده و ان را سر می کشد و بدین ترتیب به زندگی خود خاتمه می دهد.

داستان فوق، پایان تلخی از مواجهه با یک مشکل حاد را به تصویر کشیده است. قطعاً این خانم در ان لحظه تشخیص نداده که راه حل های بهتری هم برای کنار آمدن با این گونه مشکلات عاطفی وجود دارد.

مهارت حل مسأله می تواند به فرد کمک کند تا در چنین موقعیت های دشواری به تفکر پرداخته  و منطقی ترین راه حل را برای مقابله با تجارب استرس زای زندگی برگزیند.

کاربرد مهارت حل مسأله

مطالعات نشان داده اند که افرادی که با مهارت حل مسأله آشنا بوده و ان را در زندگی روزمره شان بکار می بندند، استرس یا فشار روانی کمتری را در زندگی روزمره شان بکار می بندند، استرس یا فشار روانی کمتری را در زندگی تجربه می کنند. همچنین یافته ها دال بر آن است که بسیاری از افراد در زندگی با مشکل، دردسر، گرفتاری، بحران و … روبرو می شوند، اما همه آنها به طور یکسان از این تجارب استرس زا آسیب نمی بینند. چون آنچه مهم است آن است افراد در مواجهه با این گونه موقعیت های دشوار چگونه می توانند به شیوه ای صحیح  عمل کنند و با نیروی فکر خود با مشکلات غیر قابل اجتناب زندگی کنار بیایند. در واقع توانائی حل موفقیت آمیز مسائل، ارتباط نیرومندی با سلامت روان افراد دارد.

برخی افراد به اشتباه معتقدند که آنها مهارت های حل مسأله را ندارند اما واقعیت آن است که آنها از مهارت های لازم برای حل مسائل برخوردارند فقط کافی است نحوه بکارگیری این مهارت در موقعیت های واقعی زندگی را تمرین کنند. یک راه برای اثبات این موضوع آن است که به گذشته خود فکر کنید و ببینید تا کنون برای حل مشکلاتی که پیش رو داشته اید، از چه راهکارهایی استفاده کرده اید. پس همواره به خاطر داشته باشیدکه مشکل حادی که در حال حاضر برایتان پیش آمده، اولین مشکلی نیست که با آن روبرو شده اید. شما مشکلات بسیار دیگری از این قبیل را در زندگی با موفقیت پشت سر گذارده اید، پس می توانید از عهده این یکی هم برآیید. فقط کافی است به اندازه کافی برای آن وقت گذاشته و آن را به شیوه ای منطقی حل کنید.

آشنایی با مهارت حل مسأله

در فرایند “حل مسأله” فرد باید در رویارویی با مشکلی که در حال حاضر ایجاد شده است بتواند راه حل های زیادی را پیدا کند و سپس با فرایند تصمیم گیری و با در نظر گرفتن پیامدهای هر یک از این راه حل ها، بهترین انها را برای رفع مشکل حاضر بکار ببندد. بر این اساس افراد نیازمندند که “چگونگی تفکر و نه فقط چرایی آن را یاد بگیرند”.

بعضی افراد حتی قادر به برطرف کردن مسائل روزمره خود نبوده و در مقابل کوچکترین مشکلی که برایشان پیش می آید، دچار پریشانی، دست پاچگی، آشفتگی و ناراحتی می شوند. افرادی که فاقد توان حل مسائل و مشکلات خود هستند، معمولاً:

۱-وجود مشکل را دلیل بر ضعف، بی کفایتی، بی لیاقتی و یا بدشانسی خود می دانند.

۲-مسئولیت ایجاد مشکل را به گردن دیگران انداخته و برای حل آن قدمی بر نمی دارند.

۳-به هنگام مواجهه با مشکل به جای اندیشیدن برای حل آن، مدام خود یا دیگران را سرزنش و ملامت می کنند.

۴-معتقدند یک دنیای خوب، دنیای بدون مشکل است.

۵-روش معمول این افراد، اجتناب یا فرار است.

۶-معمولاً بدون اندیشه کافی و با عجله و تکانشی عمل می کنند.

۷-خودشان را باور نداشته و در مقابل مشکلات احساس درماندگی و ناامیدی می کنند.

۸-قادر به پیش بینی پیامد رفتارهای خود و تشخیص راه حل بهینه نیستند.

در مقابل این گروه، افراد دیگری نیز وجود دارند که حل مسائل و مشکلات متنوع نه تنها در درون آنها آشوبی ایجاد نمی کند، بلکه آنها رابه این سطح از خودآگاهی می رساند که با پشت سر گذاردن هر مشکل، درس جدیدی از زندگی گرفته و نقاط ضعف خود را بهبود بخشند. عمده ترین علت موفقیت این افراد آن است که به هنگام روبرو شدن با مشکلات، از روشی منظم و مرحله به مرحله استفاده می کنند. در حالی که گروه اول فاقد این توانمندی هستند.