تمام افرادی که به عنوان رهبر در تلاش برای ایجاد یک کسب و کار موفق هستند، دغدغه پیشرفت و توسعه را دارند. پس از راه‌اندازی یک کسب و کار موفق و استخدام افراد مناسب، نوبت به مدیریت منابع می‌رسد. رهبران پس از تأسیس یک مؤسسه، تمام تلاش خود را می‌کنند تا بهترین سرمایه‌گذاری را در زمینه‌ای که در آن تخصص دارند، انجام دهند.
استخدام افراد ماهر، داشتن سرمایه کافی و تبحر اولیه رهبر از جمله عوامل اصلی برای پیشرفت یک مؤسسه به شمار می‌روند. اما سوال اصلی این است که آیا این عوامل به تنهایی کافی هستند؟ آیا وجود این سه عامل می‌تواند موفقیت یک مجموعه را تضمین کند؟ پاسخ منفی است. تا زمانی که نتوانید راه‌های حداکثر بهره‌وری از منابع را پیدا کنید، نمی‌توانید انتظار موفقیت بدون چالش در کسب و کار داشته باشید. بنابراین، مدیریت منابع امری ضروری است.
مدیریت منابع یا Resource Management چیست؟
مدیریت منابع به معنای توسعه کارآمد و مؤثر منابع یک سازمان است که شامل منابع مالی، موجودی، مهارت‌های انسانی، منابع طبیعی، منابع تولید و فناوری اطلاعات می‌شود. به عبارت ساده‌تر، مدیریت منابع فرایندی است که توسط یک بنگاه اقتصادی به منظور استفاده مؤثر از منابع انجام می‌شود. هر چیزی که یک سازمان برای اجرای یک پروژه یا فعالیت از آن استفاده می‌کند، به عنوان منبع شناخته می‌شود. بنابراین، کارکنان، نرم‌افزارها و سخت‌افزارهایی که در سازمان استفاده می‌شوند نیز جزو منابعی هستند که باید در نظر گرفته شوند.
به طور کلی، یک سازمان برای دستیابی به حداکثر کارایی و پیشرفت، نیازمند انجام اقداماتی است که به مدیریت دقیق منابع کمک کند.
انواع مدیریت منابع
مهم‌ترین دارایی یک سازمان که می‌تواند در جهت پیشرفت کل مجموعه به کار گرفته شود، منابع انسانی هستند. افرادی که در یک سازمان فعالیت می‌کنند، نه تنها به صورت فردی بلکه به شکل گروهی نیز در پیشبرد اهداف سازمان اهمیت دارند. انواع مدیریت منابع انسانی طراحی شده‌اند تا عملکرد هر عضو سازمان را به وضوح مشخص کنند. بر اساس این مدل‌ها، مسئولیت‌ها بین افراد تقسیم می‌شود، نقش‌های شغلی خاص به افراد کارآمد اختصاص می‌یابد و برنامه‌های کلیدی منابع انسانی تعیین می‌شود. هدف از این اقدامات، کمک به کل مجموعه برای مدیریت نیروی کار به مؤثرترین شکل ممکن و در نهایت تحقق اهداف سازمان است.
در ادامه، چهار نمونه از کارآمدترین مدل‌های مدیریت منابع انسانی را معرفی می‌کنیم:
-
مدل هاروارد: این مدل که در سال ۱۹۹۲ معرفی شد، یکی از تأثیرگذارترین مدل‌های مدیریت منابع انسانی است. این مدل جامع بوده و تمام مولفه‌های مهم منابع انسانی را در بر می‌گیرد و از تکنیک‌های مدرن و عملکردهای استراتژیک استفاده می‌کند. مدل هاروارد ادعا می‌کند که با استفاده از استراتژی‌های مرتبط، نه تنها رفاه فردی کارکنان بهبود می‌یابد، بلکه به رفاه اجتماعی و اثربخشی سازمان نیز کمک می‌کند.
-
مدل Guest: دیوید گست در سال ۱۹۹۷ این مدل را ارائه کرد که بیان می‌کند منابع انسانی برای موفقیت به استراتژی‌های خاص نیاز دارند. پیروی از مدل Guest منجر به نتایج مثبت برای سازمان و کارکنان می‌شود و بر شش عامل کلیدی تأکید دارد.
-
مدل ۸ یا Boselie: این مدل که توسط پل بوسلی معرفی شده، بر عوامل درونی و بیرونی تأثیرگذار بر کارایی منابع انسانی تمرکز دارد و به افزایش سود و سهم بازار کمک می‌کند.
-
مدل مدیریت سخت و نرم استوری: جان استوری در سال ۱۹۸۹ این مدل را ارائه کرد که بر دو رویکرد مدیریت منابع انسانی، یعنی سخت و نرم، تأکید می‌کند. رویکرد سخت بر کنترل استراتژیک و کاهش هزینه‌ها تمرکز دارد.
ضرورت و اهمیت مدیریت منابع
مدیریت منابع ممکن است در ابتدا مشکل به نظر نرسد، اما عدم برنامه‌ریزی دقیق در این زمینه می‌تواند هزینه‌های زیادی را به سازمان تحمیل کند. هزینه‌های مالی اضافی، ناکارآمدی کارکنان و افت عملکرد مؤسسه، همگی ناشی از مدیریت ضعیف منابع هستند.
اهمیت مدیریت منابع
عدم برنامه‌ریزی دقیق در مدیریت منابع، چه در کسب و کارهای کوچک و چه در کارخانه‌های بزرگ، می‌تواند پیامدهای سنگینی به همراه داشته باشد. افزایش نارضایتی، خسارات مالی و عملکرد ضعیف، از جمله عواقب ناشی از غفلت در این زمینه هستند. بنابراین، تخصیص صحیح منابع، بهره‌برداری مؤثر و پیش‌بینی نیازها از جمله تکنیک‌هایی هستند که به رهبران در مدیریت منابع کمک می‌کنند.
اهداف و اهمیت مدیریت منابع انسانی
مدیریت منابع انسانی به مدیریت افراد در محل کار کمک می‌کند تا به پیشرفت سازمانی و تقویت فرهنگ سازمانی دست یابد. یکی از مهم‌ترین اهداف این حوزه، جذب متخصصان جدید و آموزش کارکنان فعلی برای توسعه بیشتر سازمان است.
فعالیت‌های مدیریت منابع
از جمله فعالیت‌های کلیدی مدیریت منابع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برنامه‌ریزی: شامل تحلیل تقاضای منابع انسانی و تحلیل عرضه منابع انسانی.
- سازماندهی: تقسیم وظایف، شفاف‌سازی نقش‌ها و آماده‌سازی بسترهای لازم برای ورود کارکنان جدید.
- استخدام و جذب نیروی انسانی: شناسایی و استخدام افراد کارآمد به منظور پیشرفت کلی سازمان.